Dubbele aflevering Onderweg in De Kop: Verder op de Hoogeweg en In Scheerwolde

Harry Stegeman woont al bijna een halve eeuw in het midden van het land. De Kop van Overijssel is het land van zijn jonge jaren. Hij groeide op in Meppel en zijn kleine zeilboot lag in Wanneperveen. Harry was vorig jaar een tijdlang onderweg in de Kop van Overijssel en schreef daarover het boek In de Kop van Overijssel - lopen, fietsen en stilstaan. Voor zijn column oriënteert hij zich vooral hieraan. Vandaag een dubbele aflevering: Verder op de Hoogeweg en In Scheerwolde.

Verder op de Hoogeweg
Op de hoek met de Meenteweg staat café Vaartjes. De kerkgangers uit Kalenberg staken hier de Hoogeweg over, op weg naar Paasloo – maar toen was het café nog een boerderij. Ik weersta honderd meter verder op de Hoogeweg het zeer uitnodigende Kalenbergerpad naar Kalenberg, met halverwege de Kloosterkooi.

Het aantal karakteristieke, met riet gedekte vervenershuisjes uit de eerste helft van de negentiende eeuw neemt inmiddels hand over hand toe. Schattige eenkamerwoningen, hans-en-grietjehuisjes, tiny houses. Maar vergis je niet: de turfstekers woonden er soms wel met z’n achten. De meeste zijn nu in gebruik als vakantiewoning. De verwende gast stapt er na zijn tochtje met de e-sloep of de e-bike in de Dutchtub.

De vooral rechte Hoogeweg maakt nu zomaar een bochtje: hij moet om een molen, een vervenershuisje (‘Hoens Huussie’ heet het) en bovenal om iets wat wel een doorbraakkolk lijkt heen. Maar het zal gewoon een molenkolk of molenwiel zijn: ‘een kunstmatige vijver bij een watermolen, soms stroomopwaarts om water te verzamelen en vaak stroomafwaarts om het water tot rust te laten komen’, zegt het woordenboek. 

De spinnekopmolen De Wicher is in 1982 gebouwd op de plek van een veertig eerder afgebroken voorganger, de ‘Molen van Dirk Hoen’. De Wicher is een eerbetoon aan een voormalige natuurconsulent van Staatsbosbeheer. Hij mist al een paar jaar een wiek. Fijn eerbetoon... Maar misschien is het euvel inmiddels verholpen?

In Scheerwolde
Ik loop in Wetering, op het nieuwe fietspad. De polder links van me wordt omgetoverd tot natuurgebied. Bij de brug gaat de Scheerwolderweg naar Scheerwolde – er zijn nog zekerheden in het leven. En daar móet ik even kijken.

In de middeleeuwen lag in deze contreien het kerspel Scaerwolde. De kerk moet in het Woldlakebos – dat er toen nog niet was – hebben gestaan. Het dorpje trof het bekende lot: de bodem klonk in en veel percelen werden geleidelijk aan zo drassig dat je er niet meer mee uit de voeten kon. Weg Scaerwolde.

Maar sinds halverwege de vorige eeuw is Scheerwolde weer springlevend – min of meer. Het nieuwe Scheerwolde is aan de tekentafel bedacht. Het moest hét dorp in het midden van de nieuwe polders Wetering Oost en West worden. Toen koningin Juliana in 1952 naar hier kwam voor de feestelijke opening, kon zij niet weten dat de Ontginningsmaatschappij Land van Vollenhove het een paar jaar later voor gezien zou houden. 

Ik sta op de Brink, het beoogde middelpunt van het dorp. Op de door de vorstin in de pui van de eerste woning geplaatste gedenksteen zie je een feniks die uit het moeras tevoorschijn komt: het oude ‘Scaerwolde’ hier als nieuw herrezen. 

Een bloeiend dorp, dat was het idee. Maar wie weet: aan de andere kant van de Scheerwolderweg staan de eerste nieuwe villa’s. ‘Rietweelde’ heet het wijkje. Het krijgt misschien ook een jachthaven en een strandje.

Snel terug naar de brug.

Een rechtzetting achteraf van Harry Stegeman. “De plas die ik deze week in mijn column in de krant én hierboven naast spinnenkopmolen De Wicher zie liggen, blijkt toch echt ooit tijdens een storm en hoogwater te zijn ontstaan – en is dus geen aangelegde molenkolk. Dat zeg ik op gezag van mijn vader zaliger, in zijn ‘Zwervend door de Kop van Overijssel’ (1984). Mijn les: blíjf altijd naar je ouders luisteren…”